D
Duranettin ERAYDIN
Guest
Muhabbet kuşlarında İYOT un önemi
İyot, tiroit hormonu yapımı için elzem olan bir maddedir. Tiroit hormonları (T4 ve T3) birçok hücrenin metabolik işlemlerini düzenler, birçok organın özellikle beynin erken büyümesi ve gelişmesininde rol oynar.
İyot, herhangi bir kuşun beslenmesinin önemli bir parçasıdır ve bu hayati maddenin eksikliği ciddi sağlık problemlerine yol açmaktadır.
Maalesef muhabbet kuşları, diğer kafes kuşlarına göre iyot eksikliği yönünden çok daha fazla hassastır ve sağlıklarını üst düzeyde tutmak için daha yüksek oranda iyota gereksinim duymaktadırlar.
İyot, tiroid bezinin normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde gereklidir. Tiroid tarafından üretilen hormonlar, vücut metabolizmasının kontrolünde hayati önem taşırlar ve gelişme, büyüme, sindirim, kalp sağlığı, vücut ısısı, sinir sistemi ve üreme sistemi dahil pek çok fonksiyonun düzenlenmesine yardımcı olurlar.
İyot Eksikliği Belirtileri
İyot eksikliği, tiroit hormonu üretiminde azalmaya yol açar ve vücut, tiroit uyarma hormonunun (TSH) salınmasını artırarak yanıt verir. Bu kısır döngü de tiroit bezinin büyümesine sebep olur.
Muhabbet kuşlarında iyot eksikliğinin ana işareti nefes almakta zorluktur, trakede (soluk borusu) fazla büyüyen tiroitin basıncı ile ortaya çıkar. Etkilenmiş kuş tipik olarak bir "Tıkırtı" sesi, duyulabilir ıslık sesi veya nefes alırken gıcırdama çıkarır. Eğer tedavi edilmezse boğulma ile ölüme götürebilir.
Üretimdeki kümes hayvanlarında iyot eksikliği, yumurtalardaki iyot seviyesinin düşmesine, yumurta üretiminin azalmasına,
kırılganlığın artmasına, kuluçka süresinin uzamasına ve embriyolarda tiroit büyütmesine neden olmaktadır.
İyot eksikliğinin, üreme performansını azalttığının öğrenilmesinden bu yana, bazı muhabbet kuşu üreticileri, muhabbet kuşlarının metabolizması arttırmak, üretimdeki kuşları uyarmak, yavru kuşlarda tüy dökümünü hızlandırmak , gösteri kuşlarını en üst düzeyde sergilemek için iyot ilavesi kullanırlar.
İyot Eksikliğinin Yaygınlığı
Evcil muhabbet kuşlarının; ek gıda maddeleriyle ve genellikle tohum tabanlı beslendiklerinden gösterdikleri doğal dirence, isteksizliğe bağlı olarak iyot eksikliği yönünden daha fazla risk altında oldukları düşünülmektedir. Muhabbet kuşlarının beslenmesinde yer alan çeşitli tohumların iyot içeriği, onların yetiştikleri iklim ve yerlere göre değişir. Toprak tiplerine ve tuz birikimlerine bağlı olarak belirli bölgesel değişimlerde farklılık göstermelerine rağmen Avustralya’da yetişen kuş yemleri doğal karakteristik olarak iyot açısından düşük düzeydedirler.
1960’lara kadar, iyot eksikliği belirtileri çoğunlukla yalnızca tohum diyetleri ile beslenen evcil muhabbet kuşlarında görülmekteydi. WCPN araştırmacıları tarafından, muhabbetlerdeki bu eksikliğin sıklığının araştırılması sonucu, muhabbet kuşlarının %85 inin tiroid hastalığından etkilendiğini ve %24 ünün de ölümle sonuçlandığını belirlenmiştir.
Gerçekte, tohum temelli diyetler sadece iyot bakımında eksik olmayabilir, içinde birkaç diğer hayati besin de yeterli düzeyde bulunmayabilir. Sorumlu kuş yemi şirketleri, hazırladıkları tohum karışımlarına, belirli mineraller ve vitaminlerin düzeylerini artırmak için ekleme yaparlar. Örneğin bazı marka muhabbet kuşu yemleri, iyot dahil birkaç gerekli vitamin ve mineral ilave ile yapılmaktadır.
İyot Eksikliği Tedavisi:
Veteriner hekim gözetiminde yürütülmelidir. Etkili yöntem, içme sularına iki hafta süre ile günlük 1 damla iyot damlatılması ve bir hafta aradan sonra tekrarlanmasıdır. 8 hafta bu şekilde sürdürülmelidir.
İyot Zehirlenmesi
Aşırı iyot, eksikliği kadar zararlıdır ve özellikle genç kuşlarda normal tiroid bezi fonksiyonlarının bozulmasına neden olur.
İyot zehirlenmesi; iyotun, düzenli yükselen bir seviyede alınmasını gerektirdiğinden kuşlar ve hayvanlarda nadirdir ve genellikle iyot içeren dezenfektanların salmalarda yanlış kullanımı ve iyotlu katkıların bilerek fazla verilmesinden kaynaklanmaktadır.
Kümes hayvanlarının beslenmesinde iyot için güvenli üst sınır, EU kuralları ile 10 mg/kg olarak belirlenmiştir.
İyot zehirlenmesi, kafes kuşlarında kolaylıkla belirlenemeyebilir ancak kümes hayvanı besiciliğinde 625 mg/kg. oranında iyot miktarı gözlemlenmiştir. Etlik piliçler, 9 ila 13 gün arasında 900 veya 1200 mg/kg iyot içeren gıdalarla beslendiklerinde yetersiz besin alımı ve yavaş büyüme gibi iyot zehirlenmesi belirtileri göstermişlerdir. Büyüme diyetlerindeki fazla iyot, erkek ve dişi kümes hayvanlarında cinsel olgunlaşmayı engelleyebilmektedir.
Kümes hayvanı üretiminde, dişilerin verimliliği, yüksek iyot girişi ile etkilenmemiştir ama döllenmiş/verim alınan yumurtalar azalmış, kuluçka/kuluçkadan çıkma süresi uzamış ve gelişme/embriyo aşaması ile kabuk içi ölümlülüğü oranları artmıştır.
Diğer yandan, erkek verimliliği de ölü sperm hücrelerinin artan oranından dolayı azalır. Bütünüyle üremeyle ilgili değişkenlerin, besin girişi ve vücut ağırlığıyla beraber, normal iyot düzeylerindeki bir diyetle besleme durumunda yedi gün içinde normale döndüğü görülmüştür.
Moderatör tarafında düzenlendi:
Kulan bende kulaniyorum sorun olmaz