AVİAN EGZOTİC VETERİNİAN TOLGAY AYTAR SÖYLEŞİ
Ali Tolgay Aytar 1986 yılında İzmir Atatürk lisesi 1991 yılında İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesini derece ile bitirdi. İstanbul Sarıyer Belediyesi’nde izmir Bornova belediyesinde veteriner işleri müdürlüğü ,İzmir tavsa tavukçuluk şirketinde labratuvar ve ekip şefi vs gibi görevlerde bulundu. 1991 yılında İzmir öz-Vet Kuş, Egzotik ve Pet kliniğini kurdu İzmir Klinisyen Veteriner Hekimleri Derneği’nin kuruluşunda da önemli hizmetleri olmuştur.
Ali Tolgay Aytar Association of Avian Veterinarians, Veterinary Information Network (VIN), Klinisyen Veteriner Hekimleri Derneği. International Academy of Veterinary PainMana- gement, FECAVA, WSAVA, İzmir Veteriner Hekimleri Odası. TSAVA gibi kuruluşların üyesidir.
Kliniğimiz aynı zamanda bir İzmir kuş hastanesidir..
‘‘Doğadan koparılıp bir kafes içerisine kapatılan bir kuşta sağlık problemlerinin ortaya çıkmaması mümkün değildir.’’
kir. Yıllardır sizin de bildiğiniz gibi ülkemizde hemen her türden kuş satışı yapılmaktadır. Yurt dışından kuş ithalatı yapılmakta, kuş üretimhanelerinin sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Tüm bu gelişmelerin yanında unutulan bir şey vardı. Bu kuşların da birer canlı oldukları ve bu sevimli yaratıkların da sağlık gereksinimleri oldukları gerçeği göz ardı edilmekteydi.
Kuşların Sağlık gereksinimleri konusunda danışılan ilk müracaat ne yazık ki kuş satıcıları olmaktaydı. Halen daha birçok kuş sahibinin sağlık sorunlarıyla ilgili başvurdukları ilk yer kuşçular olmaktadır. Kuş sağlığı sanıldığı kadar basit bir problem değildir. O kadar geniş bir dal ki. Beslenmelerinden tutun da içerisinde yaşadıkları kafes, ev ortamı, oda sıcaklığı, nem oranı, evdekilerin davranışlarına varıncaya kadar bir çok öğeyi içerisinde barındıran bir konu. Biz bu hayvanlara bilimsel olarak sağlık hizmetlerini verecek bir kurumun olmadığını gördüm.Bu konuda uzman bir kuruluş olarak hem meslektaşlarımızı hem de kuş sahip- lerini bilgilendirerek bu dostlarımıza yardımcı olmamız gerektiğini düşünerek bu yola çıktım.
"Kliniğimizde randevu sistemi ile çalışmaktayız. İzmir kuş hastanesi Çünkü bir kuşa, bu kuş muhabbet kuşu da olsa, 2 saate yakın zaman ayırıyoruz. Dolayısı ile günlük 4-5 hastadan fazlasını kabul edemiyoruz. İlk yarım saat kuş sahibini kuşların gereksinimleri, beslenmeleri ve hastalıkları hakkında bilgilendirmeye çalışıyoruz. Daha sonra da kan testleri ve laboratuvar testlerini yapıyor, röntgenlerini çekiyor, sonuçlarını değerlendiriyor ve uygun bir tedaviye başlıyoruz. Kuşların hastalıklarında zaman çok değerlidir. Ve uygun tedaviye hemen başlamak gerekir. Aksi takdirde bu küçük canlara yardımcı olamayız.’’
Uzmanlaşma konusuna gelince, biz kendi- mizi bu konuda “uzman” olarak tarif etmi- yoruz. Bizler kuş sağlığı konusunda hizmet vermek istedik ve başladık. Önemli olan istemek ve amaca ulaşmak için var olan tüm olanakları optimum düzeyde kullanmaktır.
Kuşlar konusunda gerek ulusal gerek uluslararası kongreler, kitaplar, dergiler, meslek içi eğitim programlarını takip ederek kuş hastalıkları ve bakımı konusunda gerekli donanıma sahip olma yolunda büyük bir adım attığımızı düşünüyorum.
Hastanenizde kuşlarla ilgili hangi işlemler yapılıyor?Kuşlarla ilgili aklınıza ne geliyor mesela? Bir muhabbet kuşunu ele alalım...Sağlıklı olduğunu ve bize genel kontrol için geldiğini varsayalım. Kuş Hastanenizde kuşlarla ilgili hangi işlemler yapılıyor?Kuşlarla ilgili aklınıza ne geliyor mesela? Bir muhabbet kuşunu ele alalım. Sağlıklı olduğunu ve bize genel kontrol için geldiğini varsayalım.
Önce kuş sahibini uzun uzadıya dinliyoruz. Beslenmesinden, kuşun günlük aktivitelerine, dışkılamasına, oyuncaklarına, evdeki birey sayısına, sigara içilip içilmediğine, daha önce kuş bakıp bakmadıklarına, kafes ölçülerine, serbest olarak uçup uçmadığına, açıkta kuşun tüketebileceği metal ürünler bulunup bulunmadığına ve daha birçok konuda gerekli bilgileri alıyoruz. Kuş sahibine çeşitli sorular sorarak daha fazla bilgi sahibi oluyoruz. Daha sonra genel muayenemiz başlıyor. Önce kuşu kafesinde yaklaşık5 dakika boyunca izliyoruz. Duruşu, tüylerinin durumu, gözleri, gagası, yemliği, kafesin temizliği, dışkısı, dışkısının kıvamı, etrafındaki sıvı miktarı, rengi, kafesi- nin boyutu vb. gözlemleri yapıyoruz.
la bilgi sahibi oluyoruz. Daha sonra genel muayenemiz başlıyor. Önce kuşu kafesinde yaklşık 5 dakika boyunca izliyoruz. Duruşu, tüylerinin durumu, gözleri, gagası, yemliği, kafesin temizliği, dışkısı, dışkısının kıvamı, etrafındaki sıvı miktarı, rengi, kafesinin boyutu vb. gözlemleri yapıyoruz.
Bir kuşu muayene etmeden genel durumu konusunda bilgi sahibi olmak mümkün değildir. Yani o kuşa dokunmanız gerekir. Genel muayenesinde vücut ağırlığı, kaslarının yeteri kadar gelişmiş olup olmadığı, obez mi yoksa kilo kaybına uğrayıp uğramadığı, tüyler, gaga, göz ve kulak kontrolü, solunum tipi, solunum sesleri, karın bölgesinde şişlik olup olmadığı, kloakasına (anüs bölgesi) dışkı yapışıp yapışmadığının muayenesini yapıyoruz.
Teşhise yönelik olarak kan sayımı, kan biyokimyası ki yaklaşık 10 testi içerir, gaga içi (konha), kursak, kloaka ve dışkı örneklerinin özel boyamaları, bilgisayarlı röntgen, DNA ile cinsiyet tayini, viral ve bakteriyel hastalıkların teşhis testleri, ekg, cerrahi hizmetlerini veriyoruz. Ayrıca halsiz, sıvı kaybına uğramış ve yiyemeyen kuşlara yoğun bakım ünitemizde optimum çevre ısısı ve nem oranıyla sıvı tedavisi, ilaç tedavisi, kursaktan beslemeyle yardımcı olmaya çalışıyoruz. Bilinmesi gereken en önemli konular mamaları, bilgisayarlı röntgen, DNA ile cinsiyet tayini, viral ve bakteriyel hastalıkların teşhis testleri, ekg, cerrahi hizmetlerini veriyoruz. Ayrıca halsiz, sıvı kaybına uğramış ve yiyemeyen kuşlara yoğun bakım ünitemizde optimum çevre ısısı ve nem oranıyla sıvı tedavisi, ilaç tedavisi, kur- saktan beslemeyle yardımcı olmaya çalışıyoruz. Bilinmesi gereken en önemli konular.Hasta kuş yem yiyemez. Onun kendi kendisine yem yemesini beklemek yerine der- hal özel tüplerle besleyerek güç kazanmalarına yardımcı oluyoruz. Bazen direkt olarak cerrahi müdahale ile boyun bölgesinden midesine besleme tüpünü gönderip sabitliyor böylece zorla beslemenin stresini yaşatmıyoruz.
‘‘Mesela siz bir kuşun tansiyonunun ba- kılabileceğini düşünür müydünüz ?Biz bunu ABD den ithal ettiğimiz özel Doppler cihazımızla yapabiliyoruz. Damar içi sıvı tedavilerinde serumu özel cihazlarla ısıtarak veriyoruz. En son olarak İngiltere’den sadece kuş ameliyatlarında kullanılan cerrahi anestezi ventilatörü kullanıyoruz. Bu kontrollü anestezi demek. Daha az risk demek.
Diğer bir hizmetimiz de kuşlar konusunda günün her saati ABD’ deki uzmanlarla konsültasyon yapabiliyoruz. Yani biz kuşa sadece bir kuş olarak değil bir birey olarak bakıyor ve ona göre hizmet veriyoruz.’’
Kuşların evcil yaşama geçtikten sonraki sağlık problemleri doğal yaşamlarındaki problemlerine göre farklılaşma gösteriyor mu? Varsa bu farklılıklar ve sebepleri neler?
Doğadan koparılıp bir kafes içerisine kapa- tılan bir kuşta sağlık problemlerinin orta- ya çıkmaması mümkün değildir. Doğal or- tamlarında istedikleri gibi uçan, egzersiz yapan, özgürce beslenen kuşlar, evimize geldiklerinde artık bizim elimize bakmaya başlamaktadırlar. Yaşamlarını iç güdüleri ile özgürce değil, bize bağlı yaşamaktadırlar.
‘‘Tüm evde bakılan muhabbet kuşları, Afrika Grisi papağanlar, sultan papağanları,Macaw ırkı papağanlar hemen hepsinde sıra vesayı gözetmeksizin sağlık problemleri ortaya çıkıyor. En büyük handikapımız henüz kuş sahiplerinde rutin sağlık kontrolü alışkanlığının yerleşmemiş olması.’’ gelmektedirler.Doğal ortamdan koparılan hayvanların satışı kesinlikle önlenmelidir. Bu hayvalarda stres ve kötü beslenme hemen her türlü sağlık probleminin kaynağı. Ayrıca kuş ithalatı insan sağlığı için de bazı ciddi tehtidler getirmektedir. Bu konuda daha hassas davranmak gerekmektedir.
Hangi tür kuşlarda daha çok hangi sağlık problemleriyle karşılaşılıyor?Tüm evde bakılan muhabbet kuşları, afrika grisi papağanlar, sultan papağanları, Ma- caw ırkı papağanlar hemen hepsinde sıra ve sayı gözetmeksizin sağlık problemleri ortaya çıkıyor. En büyük handikapımız henüz kuş sahiplerinde rutin sağlık kontro lü alışkanlığının yerleşmemiş olması. Eğer bir kuş bize hasta olarak getiriliyorsa ve biz ilk müdahale eden kliniksek bu kuşun en az 1 aydır hasta olduğunu düşünmek zorundayız. Halbuki yılda 2 kez rutin kontroller birçok önemli ve can sıkıcı hastalığın önü- ne geçmemize katkı sağlayabilir. Hastalıkların büyük bölümü yanlış beslenme ve stresle ortaya çıkıyor. Ülkemiz- de “kuruma hastalığı” olarak bilinen “Megabakteriyozis hastalığı” ( sindirim sistemi- nin bir tür mantar hastalığı) sultan papa- ğanları, muhabbet kuşları ve afrika grisi pa-
pağanlarında çok sık gördüğümüz bir durum. Solunum sistemi hastalıkları, gut hastalığı, A vitamini, kalsiyum noksanlığı (özellikle jako papağanlarda yanlış beslenme sonucu çok sık görülmekte ve zamanında tedavi edilmezse kuşun kaybına neden olmaktadır), bumble foot adı verilen ayak yumuşak doku ve kemik enfeksiyonu, lipom ( yağ tümörleri), karaciğer ve böbrek yetmezliği, atheroskleroz diğer sıklıkla teşhis ettiğimiz hastalıklar arasında yer almaktadır.
Evlerde beslenen kuşların türlerine göre nasıl beslenmeleri gerektiği konusunda bilgi verir misiniz?Tohumla ve ay çekirdeği ile beslemeyi ke- sinlikle önermiyoruz. Dogadaki kuşlar do- ğada tohumun yanı sıra meyve, sebze hatta sinek, böcek yiyerek yaşamlarını devam ettirmektedir. Sadece bir kuşun tohum, fıstık veya ay çekirdeği ile beslenmesinin, bir çocugun sadece cips yemesinden farkı yoktur. Çocuğumuzun tek gıdasının cips olmasına izin veremiyeceğimize göre evimizin bir bireyi olan kanatlı dostlarımızın da sadece tohum ağırlıklı beslenmelerine izin vermemeliyiz. Pelet yem yedirilmesi tavsiyemizdir, ancak bu yeme ula- şılamıyorsa bir kalp hastasının yiyebileceği herşeyi yağsız, tuzsuz ve şekersiz olması şartıyla kuşlarımıza verebiliriz. Küçük dost- larımızın güneş ışığından direk yararlanmalarını, geceleri mutlak karanlıkta 10-12 saat uyumalarını sağlamalıyız.
Kanatlı canlılar olan kuşların kafeste bes- lenmesi doğalarına aykırı değil mi? Kuş sahipleri onların doğal hayattaki şekliyle davranmalarına izin vermeliler mi?
Ben kuşları iki gruba ayırıyorum.1- Kendi rızaları olmaksızın doğadan yaka- lanıp evimize gelen kuşlar2- Doğa ve özgürlüğün ne demek olduğunu bilmeyen ve yumurtadan çıktıktan hemen sonra insanla temasda bulunan kuşlar,1. grup kuşlar siz ne yaparsanız yapın mut-lu olamıyacak grupdur. “Bülbülü koymuşlar altın kafese...” Bu kuşlar uzun süre insanlara alışamaz, siz ne zaman yaklaşsanız çığlık çığlığa bağırır. Strese bağlı hastalıklar, tüy yolma bu grup kuşlarda çok sık görülür.2. grup kuşların ise eğitilmesi çok daha ko- laydır, daha cana yakındır. Çünkü başka ya- şam bilmez, tanımazlar.
‘‘Kuşların kafese kapatılmalarını onayla- mıyoruz. Her gün birkaç saat bir yetişki-nin gözetiminde serbest egzersiz yapmalılar. Oda içinde uçarlarken duvar ve pencerelere çarpmaları sonucu kuşlar kendilerine zarar verebilirler. Bu istenmeyen durumu önlemek için bulundukları ortama uyum sağlayana kadar kanat ayarının yapılması yararlı olabilir.’’
Kuşlar ciddi kemiricilerdir. Serbest dolaşan kuş ların bulunduğu ortamın onlara zarar vere- cek maddelerden arındırılmış olması gerekir. Yastık fermuarları, metal çerçeveler, bijuteri, perde ağırlıkları kuşların yaşamını tehdit eşici unsurlardır. Mümkünse evimizde elma, armut, dut ağacı dallarından alalım ki kemirme iç güdülerini karşılasınlar, gagalarını törpülesinler.
Jako ( Afrika Grisi) ve macaw gibi büyük kuşlar için internetten göğüs tasması ısmarlanabilir, güzel havalarda bununla dışarıda özgürce uçmaları sağlanabilir.
İzmir kuş Hastanesi
Papağan veterineri
İzmir papağandan anlayan veteriner
İzmir muhabbetkuşundan anlayan veteriner
www.veterinerizmir.com
https://www.google.com.tr/url?sa=t&...694744&usg=AFQjCNG09CILKEK2Bxy57KYesUTyzqnnPA
Ali Tolgay Aytar
Avian veterinian
Öz-Vet veteriner Cerrahi ve Egzotik Kliniği
(Muhabbet kuşu,papağan,tavşan,iguana,su kaplumbağası,hamster,güvercin)
